تفاوت لوله گاز روکار و توکار

تفاوت لوله گاز روکار و توکار

یکی از انواع خطوط لوله ای که برای انتقال گاز شهری استفاده می شود، خطوط لوله گاز است. گاز شهری از پالایشگاه به لوله های گاز سیستم لوله کشی می رود و بین مصرف کنندگان توزیع می شود. برای اینکه گاز شهری به اجاق گاز، بخاری، دیگ بخار و سایر تجهیزات سرازیر شود، مسافت زیادی را از پالایشگاه تا نقطه مصرف به لوله کشی گاز طی می کند. خطوط لوله گاز خود انواع مختلفی دارند که با توجه به نوع اجرا و نصب می توان آنها را به دو دسته توکار و روکار تقسیم کرد. در این مقاله به بررسی تفاوت لوله گاز روکار و توکار می پردازیم.

لوله گاز فولادی چیست؟

خطوط لوله بخش هایی هستند که برای انتقال سیلات مانند آب و گاز طبیعی استفاده می شوند. بدون شک می توان گفت که توسعه زندگی شهری به شکل کنونی بدون استفاده از لوله امکان پذیر نبود. خطوط لوله از نظر جنس، اندازه، استاندارد، فرآیند و … با توجه به مواد سیال مورد انتقال و همچنین شرایط کار، دما و فشار به انواع مختلفی تقسیم می شوند. یکی از رایج ترین خطوط لوله ای که برای انتقال گاز طبیعی استفاده می شود لوله فولادی گاز است. لوله های گاز فولادی به دو صورت استفاده می شوند، لوله گاز روکار و توکار. همانطور که از نام آن پیداست، لوله های گاز روکار بر روی سطح مصالح نصب می شوند و قابل مشاهده هستند، در حالی که لوله های گاز توکار داخل مصالح ، کانال ها و زیر زمین، از دید پنهان و نصب می شوند. در ادامه این مقاله، توضیحی در مورد تفاوت لوله گاز روکار و توکار ارائه خواهد شد.

لوله گاز توکار چیست؟

تفاوت لوله گاز روکار و توکار در نحوه اجرا و نصب آنهاست. خطوط گاز توکار درون مصالح و کانال‌ ها وارد می شود که از دید پنهان است. اما از آنجایی که چرخه استفاده و نگهداری آن بسیار طولانی تر از خطوط لوله گاز روکار است، در اجرا و نصب خطوط لوله گاز توکار باید الزامات خاصی رعایت شود. به عنوان مثال، این لوله های عمدتا فلزی را نباید در مکان های مرطوب نصب کرد، زیرا رطوبت می تواند باعث زنگ زدگی و پوسیدگی لوله ها شود. همچنین در کانال های نصب شده برای عبور از این لوله ها نباید از موادی مانند آهک و گچ استفاده کرد. زیرا این مصالح خاصیت خورندگی دارند.

الزامات نصب لوله گاز توکار

موضوع مهم دیگر در مورد تفاوت لوله گاز روکار و توکار، ملاحظات مربوط به نصب آن است. خطوط لوله گاز توکار معمولاً زمانی استفاده می شود که فاصله لوله‌ کشی طولانی باشد و لوله کشی ممکن است تحت شرایط نا مطلوبی مانند فشار، رطوبت و دما باشد. همچنین استفاده از خطوط گاز توکار برای انتقال گاز با فشار بالا و حجم بالا منطقی تر است. خطوط گاز توکار نباید نزدیک کابل های برق یا سایر تاسیسات مانند آب و فاضلاب باشد. شعاع لوله کشی گاز توکار باید حداقل ۱۰ سانتی متر باشد و هیچ گونه لوله کشی و کابلی در کانال لوله نصب نشود.

یکی دیگر از ملاحظات بین لوله گاز روکار و توکار، وزن مورد نیاز است. اگر لوله گاز توکار تعبیه شده در زیر روکار قرار گیرد که وزن زیادی را تحمل می کند، باید الزامات ویژه ای در نظر گرفته شود. به عنوان مثال در پارکینگ، کف حیاط که خودرو از آن عبور می کند، باید راهی برای جلوگیری از تحت فشار قرار گرفتن لوله گاز پیدا کرد. بهتر است پس از نصب و عایق کاری لوله کشی گاز توکار و روکار، کانال را با ماسه خشک پر کنید. از آنجایی که ماسه خشک یک ضربه گیر است، لوله را از فشار مستقیم محافظت می کند. همچنین می توان از سپرهای فلزی برای مهار لوله های توکار استفاده کرد.

لوله گاز روکار چیست؟

در ادامه بیان تفاوت لوله گاز روکار و توکار، توضیحاتی در مورد لوله‌ های روکار می پردازیم. لوله کشی روکار اغلب در جاهایی استفاده می شود که نیاز به بازرسی و تعمیر منظم لوله کشی باشد یا در جاهایی که نصب لوله کشی دشوار است، در این حالت لوله های داخل کانال های مصالح از دید پنهان نمی مانند و برای دسترسی به آنها نیازی به تخریب بخشی از سازه نیست. این یکی از مزایای اصلی لوله کشی گاز روکار نسبت به لوله کشی گاز توکار است. البته لوله گاز توکار هم از نظر ظاهری و هم از نظر زیبایی بر لوله گاز روکار برتری دارد. این مزیت به ویژه در آپارتمان ها و واحدهای مسکونی مشهود است. با این حال، گاهی اوقات قوانین و مقررات استفاده از چنین لوله هایی را ایجاب می کند.

الزامات نصب لوله گاز روکار

خطوط گاز روکار نسبت به خطوط گاز توکار بیشتر در معرض آسیب هستند. زیرا چنین لوله هایی در برابر عوامل آسیب رسان خارجی مانند رطوبت، دما و ضربه بیشتر مستعد هستند. به همین دلیل باید به اجرا و نصب خطوط لوله گاز روکار توجه بیشتری شود. بنابراین، تفاوت نیازهای نصب بین خطوط لوله گاز روکار و توکار نیز موضوع مهمی است. لوله های روکار به هیچ وجه نباید از کلید و پریز عبور کنند و باید حداقل ۱۰ سانتی متر از نزدیکترین کلید یا پریز فاصله داشته باشند. علاوه بر این، لوله های گاز روکار باید حداقل ۵ سانتی متر از لوله های آب و فاضلاب فاصله داشته باشند. در غیر این صورت لوله کشی گاز از این نوع باید به عایق کاری کامل نیاز داشته باشد. همچنین عبور لوله های گاز روکار از مکان های با رطوبت بالا مانند حمام ممنوع است. حتی در سقف کاذب حمام، لوله کشی گاز نباید انجام شود.

هنگام نصب خطوط گاز روکار ، به ویژه خطوطی که از سایت های نظامی مانند پشت بام ها یا حیاط ها عبور می کنند، باید الزامات اضافی در نظر گرفته شود. علاوه بر این، لوله کشی گاز توکار باید در برابر زنگ زدگی و خوردگی مقاوم باشد. توصیه می شود پس از نصب لوله گاز روکار، آن را کاملا تمیز کرده و سپس به ضد زنگ آغشته کنید. در نهایت برای حفظ زیبایی آن باید لوله ها را رنگ کرد تا در برابر رطوبت و زنگ زدگی مقاومت بیشتری داشته باشد.

لوله های گاز از چه جنسی ساخته شده اند؟

از جنس گرفته تا نحوه ساخت لوله، اغلب هدف کاربرد لوله است. طبق استانداردهای لوله کشی، آنها معمولا از فولاد، برنج، مس و پلی اتیلن ساخته می شوند. روش تولید لوله بسته به کاربرد آن می تواند درزدار و بدون درز انتخاب شود.

به طور کلی، خطوط لوله با مقاومت در برابر خوردگی بالا برای انتقال گاز مورد نیاز است. در عین حال مقاومت لوله فولادی گالوانیزه بالاست و باید از این نوع لوله در پروژه های حساس استفاده کرد.

استانداردهای لوله گاز روکار و توکار

استاندارد ملی ایران به شماره ۳۳۶۰ به بررسی ویژگی ها و روش های آزمایش خطوط لوله گاز مورد استفاده در منازل و ساختمان ها می پردازد. این استاندارد را می توان برای لوله توکار یا لوله روکار بدون درز یا جوش اعمال کرد. همچنین می توان از استانداردهای DIN2440 یا API5L استفاده کرد. استاندارد ۳۰۷۶ همچنین اتصالات فولادی جوش داده شده لب به لب برای خطوط لوله گاز روکار و توکار در ساختمان ها را پوشش می دهد.

لوله گاز روکار بهتر است یا توکار؟

خطوط لوله گاز روکار و توکار شرایط خاص خود را دارند و در هر پروژه کارشناسان باید به طور مستقل تشخیص دهند که آیا استفاده از خطوط لوله گاز روکار یا توکار مناسبتر است.

به طور کلی در ساخت و سازهای جدید از لوله کشی توکار استفاده کنید زیرا لوله کشی روکار از نظر زیبایی جذابیت چندانی ندارد اما در ساختمان های قدیمی یا تاریخی که قابل تخریب نیستند یا هزینه بر هستند از لوله کشی گاز روکار استفاده کنید.

در چه نوع پروژه ها و ساختمان هایی از لوله کشی گاز روکار استفاده می کنیم؟

ساختمان های قدیمی که قبلا ساخته شده بودند اکنون نیاز به خطوط گاز دارند.

در پروژه های ارزان قیمت و مسکن روستایی.

خطوط گاز روکار در ساختمان های قدیمی

طی دو دهه گذشته، خطوط لوله گاز خانگی در ایران به طور قابل توجهی گسترش یافته است.

در شهرهای تازه تاسیس لوله کشی و شبکه های گاز شهری، برخی از ساختمان های قدیمی، مانند ساختمان های ۳۰ یا ۴۰ سال پیش، فاقد لوله کشی خانگی هستند. بنابراین در این پروژه ها نیاز به لوله گذاری مجدد برای رساندن گاز طبیعی به مصرف کنندگان است.

از آنجایی که ساختمان قبلا ساخته شده بود و لوله کشی آن پیش بینی نشده بود، باید لوله کشی گاز روکار را انجام شود.

لوله کشی گاز در این ساختمان ها قوانین خاص خود را دارد. در خطوط لوله گاز روکار و توکار حضور سازمان نظام های مهندسی و کارشناسان شرکت گاز جهت تایید الزامی است.

خطوط لوله گاز روکار در پروژه های مسکن ارزان قیمت و روستایی

خطوط لوله گاز روکار در شهرهای روستایی یا خانه های روستایی جدید با هزینه کم استفاده می شود.

در چه نوع پروژه ها و ساختمان هایی از لوله کشی گاز توکار استفاده می کنیم؟

اگر ساختمان بازسازی شده است، یعنی ساختمان از ابتدا ساخته شده است، نصب لوله کشی گاز توکار توصیه می شود. لوله کشی گاز توکار به دلیل استفاده از لوله کشی بدون درز یا مانیسمان یا api سپاهان، پروژه را گرانتر می کند و کمی گرانتر از لوله کشی گاز روکار است که از دیگر تفاوت های لوله گاز روکار و توکار است. نوار پیچی برای خطوط گاز توکار مورد نیاز است. اما بزرگترین مزیت این روش لوله کشی این است که به دلیل استفاده از میانبرها و حفظ زیبایی لوله کشی، طول لوله کمتر است، زیرا شما نمی توانید لوله کشی را در محل کار به خصوص در داخل واحد مشاهده کنید.

خطرات لوله کشی گاز توکار

خطرات خطوط لوله گاز توکار چیست؟ باید گفت خطوط لوله گاز توکار تا زمانی که تمامی استانداردها را رعایت کرده و از الزامات استاندارد از قبیل لوله، اتصالات و … استفاده کرده و توسط تکنسین های مجرب لوله ها انجام شود، ساختمان شما را به خطر نمی اندازد. اما حتی اگر یکی از استانداردها رعایت نشود، نشت گاز در ساختمان به هر دلیلی جان و مال ساکنان را به خطر می اندازد.

صرف نظر از این، استفاده از لوله کشی آتش نشانی در ساختمان و استفاده از سیستم های اعلام حریق و اطفاء حریق بسیار توصیه می شود.

تفاوت لوله گاز روکار و توکار

به طور کلی، تفاوت آنها را می توان در شرایط زیر ذکر کرد:

۱ – تفاوت اجرای لوله گاز روکار و توکار

اصلی ‌ترین تفاوت این لوله ها در نحوه اجرای آنها است. خطوط گاز توکار در داخل ساختمان ها و سازه ها انجام می شود و از دید پنهان می مانند. در حالی که لوله های گاز روکار بر روی دیوارهای ساختمان نصب شده و در معرض دید قرار می گیرد. اینکه کدام نوع لوله کشی گاز مناسب است کاملاً به شرایط محیطی بستگی دارد. در ساختمان ها و سازه های در حال ساخت استفاده از لوله کشی گاز توکار مناسب تر به نظر می رسد. و در پروژه های تعمیراتی که امکان تخریب ساختمان و نصب لوله کشی وجود ندارد، لوله گاز روکار ترجیح داده می شود.

۲ – تفاوت جنس لوله گاز روکار و توکار

موضوع دیگر تفاوت لوله کشی گاز روکار با توکار است که به جنس لوله مورد استفاده و الزامات مربوط به استفاده از اتصالات مربوط می شود. لوله های مورد استفاده برای خطوط گاز توکار لوله های فولادی مانیسمان یا API هستند. لوله های مانیسمان لوله هایی هستند که به صورت کاملاً یکپارچه و تحت فرآیند اکستروژن بدون هیچ گونه درزی در فرآیند تولید تولید می شوند. اتصالات در لوله های روکار نیز باید از نوع مانیسمان و بدون درز باشد. همچنین هنگام نصب لوله های توکار، عایق کاری لوله ها بسیار مهم است تا در طولانی مدت، لوله ها در اثر رطوبت یا عوامل خارجی آسیب نبینند. اما نوع لوله گاز روکار از نوع درزدار است. این لوله ها ابتدا با فرآیند نورد تولید می شوند و سپس به صورت طولی جوش داده می شوند. لوله های گاز روکار نیز از فولاد گالوانیزه سیاه ساخته شده اند که این از دیگر تفاوت های لوله گاز روکار و توکار است.

۳ – تعمیر و نگهداری آسان

سهولت تعمیر و نگهداری مورد دیگری از تفاوت لوله گاز روکار و توکار است. تعمیر و نگهداری لوله گاز روکار آسان تر است زیرا در دسترس بوده و برای دسترسی به بخشی از ساختمان نیازی به نخریب نیست. برای تعمیر لوله کشی گاز توکار، بخشی از ساختمان باید تخریب شود.

۴- آسیب پذیری و قرار گرفتن در معرض عوامل مخرب

لوله کشی گاز روکار در تماس مستقیم با هوا است و هوا حاوی رطوبت زیادی است. این لوله ها ممکن است در معرض باران یا نور مستقیم خورشید باشند. این عوامل می توانند طول عمر آنها را به شدت کاهش دهند. بنابراین هنگام نصب خطوط لوله گاز روکار باید الزامات خاصی در نظر گرفته شود.

۵ – ابعاد لوله و حجم و فشار گاز داخل آن

از دیگر تفاوت های لوله گاز روکار و توکار می توان به اندازه لوله کشی اشاره کرد. خطوط گاز توکار اغلب برای انتقال حجم بیشتر گاز در فشارهای بالاتر استفاده می شود. از طرفی لوله کشی گاز روکار برای رساندن گاز کم فشار به واحد طراحی و نصب شده است. همچنین از لوله کشی گاز توکار برای انتقال گاز در فواصل طولانی استفاده می شود. اما لوله های گاز روکار بیشتر برای پروژه های کوچک مفید هستند.

مزایا و معایب لوله گاز روکار و توکار

مزایای لوله کشی روکار:

مصالح ارزان قیمت و لوله مصرفی.

قرار گرفتن در معرض دید: این لوله ها خطر کمتری دارند و به راحتی می توانید هر گونه ایراد یا نشتی را تشخیص دهید.

اجرای سریع: خطوط گاز روکار نیازی به نوار مارپیچ و حساسیت لوله گاز توکار ندارند. بنابراین پروژه با سرعت بیشتری تکمیل می شود.

تغییر آسان : به لطف در دسترس بودن لوله ها در خطوط لوله گاز روکار، دریافت انشعابات جدید و تغییر جهت و تغییر مکان مصرف کنندگان همیشه امکان پذیر است.

معایب لوله کشی روکار:

در ادامه بیان تفاوت های لوله گاز روکار و توکار به بیان معایب لوله روکار میپردازیم:

لوله کشی فاقد زیبایی و در معرض دید است: در لوله کشی گاز روکار، لوله هایی را در گوشه های داخل و خارج خانه خواهید دید که از نظر زیبایی ظاهری خوشایند ندارند. این بزرگترین نقطه ضعف خطوط لوله گاز روکار است.

ضربه و آسیب پذیری بالا: خطوط لوله به دلیل در دسترس بودن، به ویژه در ارتفاعات کم، ضربه خورده و آسیب پذیر هستند.

استفاده از گیره های متعدد در مسیرهای لوله کشی: استفاده بیش از حد از گیره ها در مسیرهای لوله کشی گاز روکار، آن را نامناسب می کند.

مزایای لوله کشی گاز توکار:

زیبایی و تمیزی کار: از آنجایی که لوله ها نوار پیچی شده و در داخل کار قرار می گیرند، شاهد لوله های مختلف در گوشه و کنار ساختمان نخواهیم بود و معماری ساختمان مطلوب خواهد بود.

عمر طولانی لوله های گاز توکار: در لوله های گاز توکار در صورت نوار پیچی صحیح و رعایت ضوابط نظام مهندسی نسبت به لوله های گاز روکار می تواند عمر بیشتری داشته باشد که این دیگر تفاوت لوله گاز روکار و توکار است.

گزینه های مسیریابی متنوع و انتخاب محل مصرف کننده: از آنجایی که لوله ها برای حرکت در داخل ساختمان تعبیه شده اند، دست طراح برای ایجاد مسیر مناسب برای لوله های گاز باز است.

مقاومت در برابر فشار بالا: لوله‌کشی توکار به دلیل استفاده از اتصالات مانیسمان بدون درز و لوله‌های API سپاهان و لوله‌های مانیسمان بدون درز مقاومت فشار بیشتری دارد.

در واقع، لوله گاز روکار و توکار، طبق مقررات شرکت گاز تنها با وزن کمتر از ۱۰ پوند در ساختمان ‌ها آزمایش شده ‌اند. با این حال، تمام اتصالات بدون درز جوش داده شده و لوله های مانیسمان بدون درز در کارخانه دارای تست های بالاتری هستند.

برای مقایسه باید بدانیم که لوله ها و اتصالات مانیسمان تا فشار ۱۷۰ بار تست می شوند در حالی که لوله های درزدار و اتصالات درزدار تا فشار ۸۰ بار تست می شوند.

معایب خطوط گاز توکار:

حساسیت و استانداردهای دقیق اجرا: البته همه سازندگان و مهندسانی که بر اساس علم کار می کنند می دانند که قوانین پیچیده و سختگیرانه حاکم بر هر پروژه ای کیفیت و استفاده بالای این محصولات را تضمین می کند.

در تعمیرات ساختار توکار ساختمان نمی توان به لوله ها دسترسی داشت.

حساسیت بسیار بالای جوشکاری و لوله کشی گاز: خطای انسانی و جوش های بی کیفیت می تواند عواقب فاجعه باری به دلیل دفن شدن لوله ها داشته باشد زیرا لوله ها با مصالحی مانند گچ پوشانده شده اند.

بررسی قیمت لوله گاز روکار و توکار

تفاوت قیمت لوله گاز توکار با روکار آخرین و مهمترین تفاوتی است که در هنگام خرید باید در نظر گرفت.

اگر تا به اینجا مقاله را خوانده باشید، احتمالا متوجه شده اید که کدام یک از این لوله ها گرانتر هستند. لوله های گاز توکار از نظر نوع استفاده، استحکام و دوام و دارای پوشش عایق گرانتر از لوله های گاز روکار هستند.

برای درک بهتر تفاوت قیمت لوله گاز روکار و توکار می توانید به سایت آهنات مراجعه کنید تا قیمت لوله های هم سایز را با هم مقایسه کنید. به منظور خرید خطوط لوله گاز و سایر آهن آلات ساختمانی و صنعتی می توانید با همکاران ما تماس بگیرید و یا از طریق سایت آهنات سفارش خرید خود را ثبت کنید.

برای لوله گاز روکار و توکار از چه مواد و اتصالاتی استفاده می شود؟

استانداردهای نظارت و کیفیت برای لوله کشی گاز توکار یا روکار یکسان ، اما نوع مواد استفاده شده متفاوت است. لوله کشی گاز توکار یا روکار شامل مواد کلی زیر است:

لوله گاز

اتصال گاز

نوار عایق

شیر گاز

الکترود

توجه: برای اجرای لوله گاز توکار یا روکار و خرید لوله متناسب با لوله گاز توکار یا روکار حتما از کارشناسان شرکت گاز و سازمان سیستم های مهندسی استفاده کنید.

برای خرید چنین اقلامی قوانینی وجود دارد و عدم رعایت آنها منجر به عدم تایید لوله گاز می شود.

در نتیجه

در این مقاله به بررسی تفاوت نحوه نصب لوله گاز روکار و توکار پرداخته ایم. از نظر نصب، دو نوع سیستم لوله کشی گاز وجود دارد: خطوط لوله گاز روکار و خطوط لوله گاز توکار. هر یک از این دو سیستم لوله کشی شرایط و الزامات خاصی دارند که باید زیر نظر کارشناسان و مهندسین مربوطه طراحی و اجرا شوند. تفاوت لوله گاز روکار و توکار، علاوه بر نوع نصب، شامل مواد لوله، اندازه لوله، تعمیر و نگهداری، آسیب پذیری، الزامات نصب و موارد دیگر می باشد. اینکه کارشناس پروژه لوله گاز روکار یا لوله گاز توکار را انتخاب کند کاملاً به شرایط پروژه بستگی دارد. استفاده از لوله گاز توکار، اگر آسان باشد، ضریب ایمنی بالاتری نسبت به لوله گاز روکار دارد. اما سهولت سرویس و نگهداری خطوط گاز روکار از توکار بیشتر است.
منبع