حتما تابحال دیده اید که مهندسین ناظر و عمران در ساخت یک پروژه، حساسیت بالایی در هنگام خرید میلگرد از خود نشان می‌دهند. چرا که حتما میدانید که میلگرد یک جزء بسیار حیاتی و اساسی در ساختمان سازی است که خود دارای طیف گسترده ای در سایز و قطر است.
در واقع بدون در نظر گرفتن نوع میلگرد، می‌توان گفت میلگردها از سایز ۶ الی ۴۰ تولید می‌شوند و در میان تنوع بالای سایز و نوع میلگردها، میلگردهای آجدار با سایز ۸ الی ۳۲ در ساختمان سازی کاربرد بیشتری پیدا کرده اند. از طرفی توجه به این نکته نیز ضروری است که بر طبق استانداردهای ساختمان سازی و نقشه کشی مهندسین عمران، هر قسمتی از ساختمان که در آن میلگرد استفاده میشود، دارای سایز مشخصی است که باید در هنگام خرید میلگرد به آن دقت کنید.
در این مقاله همراه با آهنات باشید تا در مورد ابزاری که میتوانید در تشخیص و اندازه گیری سایز میلگرد از آن ها استفاده کنید، اطلاعات مفیدی بدست آورده و به این نیاز که نحوه تشخیص سایز میلگرد چگونه است، پاسخ داده باشیم.
منظور از سایز میلگرد چیست؟
حقیقتا منظور ما از سایز میلگرد همان قطر میلگرد است. در عین حال ممکن است بدانید که میلگردها با دو پارامتر قطر و طول به بازار عرضه می‌شوند که طیف قطری میلگردها بین ۶ تا ۴۰ میلیمتر است و تنوع طولی آنها ۶ و ۱۲ متر است. که البته تولید میلگرد به طول ۱۲ متر، به علت کاربرد گسترده تر آن مرسوم تر است.
از طرفی توجه به این نکته نیز خالی از لطف نیست که سایز میلگردهای آجدار نسبت به میلگرد ساده از تنوع بالاتری برخوردار است. لذا وجود همین آج بر روی میلگردها باعث بوجود آمدن خطا و اشتباه بر روی اندازه گیری سایز میلگردها خواهد شد که در این مقاله میخواهیم روش های حرفه ای اندازه گیری را آموزش دهیم. اما پیش از آن در مورد اهمیت تشخیص سایز میلگرد نکته مهم زیر را حتما بخوانید.
دلیل اهمیت تشخیص صحیح سایز میلگرد
ممکن است اطلاع داشته باشید که میلگرد نیز همانند سایر مقاطع فولادی دیگر از استاندارد مشخصی پیروی می‌کند. یکی از پارامترهای مشخص شده در این استاندارد وزن میلگرد است. دقیقا همین وزن میلگرد موضوعی است که مهندسین عمران با توجه به آن و با توجه به تعداد شاخه های مورد نیاز، قطر یا همان سایز میلگرد مورد نیاز خود را تعیین می‌کنند.
*** حال شاید برایتان سوال پیش بیاید که ارتباط وزن و سایز میلگرد چیست؟
وزن میلگرد و قطر آن طبق فرمول چگالی به هم مربوط می‌شوند. در واقع می‌دانیم که وزن استاندارد میلگرد از ضرب چگالی در حجم میلگرد بدست می‌آید. ( مطابق با فرمول زیر)
فرمول وزن و سایز میلگردهمانطورکه مشاهده می‌کنید، اگر سایز میلگرد دقیقا مطابق با سایز اسمی آن نباشد، آن میلگرد از لحاظ وزنی نیز نسبت به وزن استاندارد دارای اختلافی جزئی است که همین اختلاف در محاسبات مهندسی سازه تاثیر چشمگیری دارد. پس در یک جمله می‌توان اینطور بیان کرد که بحث اندازه گیری صحیح قطر میلگرد با استفاده از ابزار حرفه‌ای در میلگردهای سبکتر و یا سنگیتر نسبت به وزن استاندارد از اهمیت بالاتری برخوردار است.
از طرفی نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که فرض کنید میلگردی با سایز ۱۴ خریداری کرده اید. اما به هنگام اندازه گیری سایز میلگرد با ابزار حرفه ای آن که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم، مشاهده می کنید که سایز میلگرد به جای ۱۴میلیمتر، ۸/۱۳ میل بوده است. این کمتر بودن سایز علاوه بر تاثیر در وزن، باعث کمتر درگیری بین آج میلگرد با بتن می گردد که همین موضوع بر استحکام بتن مسلح شده نیز تاثیر گذار خواهد بود.
تشخیص چشمی سایز میلگرد روشی برای مهندسین ناظر حرفه ای
ممکن است تابحال نام بازرسی چشمی یا به اختصار VT را شنیده باشید. این روش، روشی آسان و با کمترین هزینه برای کنترل کیفیت تولیداتی است که در حجم بالایی به بازار عرضه می‌شوند و از حساسیت کمتری برخوردارند. لذا این روش در بسیاری از صنایع استفاده میشود و شاید با بازرسی چشمی جوش که یکی از این موارد است آشنایی داشته باشید.
در مورد تشخیص سایز میلگرد نیز گاهی این روش بکار برده میشود. در واقع هنگامی می‌توان از این روش استفاده کرد که مهندس ناظر از تجربه بالایی در این زمینه برخوردار باشد. ضمن اینکه توصیه می شود تنها در مواردی که میلگردهای تحویلی دارای اختلاف حداقل ۲ سایز با یکدیگر باشند، از تشخیص چشمی برای سایز میلگرد استفاده شود. چرا که وقتی میلگردها دارای سایز پشت سرهم کنار یکدیگر چیده میشود، نحوه تشخیص کمی مشکل میشود و احتمال خطا نیز بالا می‌رود. در این موارد بهتر است از روش های بعدی استفاده گردد.
کولیس ابزار مهم مهندسی
حتما همه شما حداقل یکبار نام کولیس را شنیده اید. این ابزار در اندازه گیری سایز میلگرد از دقت بالایی برخوردار است و به جرات می توان گفت که پس از روش اول، اندازه گیری با کولیس پرکاربردترین روشی است که در کارگاه های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در مورد نحوه صحیح اندازه گیری قطر میلگرد ساده با کولیس کافی است که دو فک کولیس را بر روی سطح میلگرد قرار دهید. اما اگر میلگرد شما از نوع آجدار است، بایستی به نکته ذیل در هنگام اندازه گیری دقت نمایید.
- اگر می‌خواهید سایز میلگرد آجدار را بدست آورید نیاز دارید که با توجه به دو قطر خارجی و قطر زمینه به سایز میلگرد دست یابید. یک، قطر خارجی با احتساب آج و دو، قطر زمینه بدون در نظر گرفتن آج.
برای درک عمیق تر، فرض کنید میلگردی به شما داده اند و قطر اسمی آن ۱۶ میلیمتر می‌باشد. این میلگرد اگر مطابق با استاندارد تولید با شماره ۳۱۳۲ ایران تولید شده باشد، حتما دارای قطر زمینه ۱۵و ماکزیمم قطر خارجی ۱۸ می‌باشد. لذا در هنگام اندازه گیری قطر میلگرد آجدار با ابزار کولیس کافی است جدول قطر و سایز میلگردها با احتساب و بدون احتساب قطر را داشته باشید. سپس با اندازه گیری قطر خارجی و قطر زمینه بتوانید قطر اسمی میلگرد را تشخیص دهید.
در شکل زیر شماتیکی از این ابزار حرفه ای و قسمت های مختلف آن را نشان داده ایم. این کولیس نوع ساده آن است، اما معمولا توصیه میشود که مهندسین ناظر از کولیس های دیجیتال که از دقت بالاتری نیز برخوردارند، استفاده نمایند.
کولیسانگشتان دست و ریسمان طناب، ۲ روش با دقت کم اما پرسرعت
در موارد معدودی ممکن است ابزار کولیس در کارگاه ها پیدا نشود و یا آنقدر زمان کافی برای بررسی دقیق سایز میلگردها در اختیار مهندسین ناظر نیست. لذا در این مواقع دیده شده است که مهندسین یا با توجه به سایز بند انگشتان خود نسبت به اندازه گیری قطر میلگرد اقدام می‌کنند، یا با استفاده از پیچاندن یک عدد طناب دور محیط میلگرد.
آنچه که مشخص است هر دوی این روش‌ها از دقت خوبی برخوردار نیستند، اما بازهم نسبت به روش چشمی ممکن است بهتر باشد. در روش طناب پیچیدن دور محیط میلگرد، کافی است یک طناب یا ریسمان که در هر کارگاهی پیدا میشود را دور محیط میلگرد بپیچید، سپس مقدار مشخص شده را با استفاده از یک خط کش محاسبه کنید و در فرمول محیط دایره قرار دهید. محیط دایره برابر است با : قطر ضربدر عدد پی (۱۴/۳)
با این محاسبه هر چند کمی خطا وجود دارد، اما به قطر حدودی میلگرد خواهید رسید.
آچار فرانسه برای موارد حساستر و با دقت بالا
آچار فرانسه را همه می‌شناسید. به شرط آنکه نوع آچار فرانسه موجود در کارگاه ساختمانی از نوع مدرج باشد، می‌توان در اندازه گیری سایز میلگرد با دقت بالایی از آن استفاده نمود.
همانطور که میدانید یک آچار فرانسه دارای دو فک ثابت و متحرک است. شما می توانید با قرار دادن قطر میلگرد درون فک متحرک به سایز قطر میلگرد برسید. ضمن اینکه بهتر است بدانید اگر به طور همزمان آچار فرانسه مدرج و کولیس در اختیار داشته اید، بهتر است از آچار استفاده کنید چرا که دقت بالاتری نسبت به کولیس دارد.
استفاده از شابلون های مخصوص اندازه گیری سایز میلگرد
همه ما در کودکی شابلون های طراحی را دیده ایم. این شابلون ها را از جنس های مختلف پلاستیک فشرده، ورق‌های نازک مورد استفاده در کانال کولر و یا روبان می سازند. در واقعیت، شابلون های میلگرد، ابزاری هستند که از قبل برای اندازه گیری سایز میلگرد طراحی شده اند و در بازار وجود دارند.
برخی از مهندسین حرفه ای ناظر ساختمان همیشه این نوع ابزار را در کیف خود دارند و از آن برای اندازه گیری سایز میلگرد استفاده می‌کنند. در شکل زیر نمونه ای از شابلون میلگرد موجود در بازار را مشاهده می کنید.
شابلون اندازه گیری سایز میلگردگیج مخصوص اندازه گیری قطر میلگرد
حالت خاصی از شابلون های دایره ای شکل که در شکل فوق مشاهده می کنید، گیج هایی هستند که از جنس فولاد ضد زنگ ساخته شده اند. بنا به توضیحات کاتالوگ قرار داده شده درون بسته بندی این گیج ها، می‌توان گفت که نحوه صحیح استفاده از گیج به این صورت است که گیچ را از بازترین دهانه خود به دور قطر میلگرد نزدیک کنید. هر جایی که میلگرد و گیج با یکدیگر مماس شدند، عدد ثبت شده بر روی گیج را به عنوان سایز میلگرد در نظر بگیرید.
این ابزار از دقت بسیار خوبی در اندازه گیری قطر میلگرد برخوردار است. نمونه ای از یک گیج اندازه گیری را در شکل زیر میتوانید مشاهده کنید.
محاسبه قطر میلگرد بر اساس وزن آن
آخرین روشی که برای محاسبه سایز میلگرد به شما پیشنهاد می‌دهیم این است که ابتدا ۱ متر از میلگرد را برش دهید و آنرا بر روی ترازو قرار دهید. سپس با استفاده از فرمول وزن میلگرد که در ابتدای این مقاله آورده شده است، به محاسبه وزن میلگرد بپردازید.
در این مقاله سعی کردیم شما را با دلایل اهمیت اندازه گیری صحیح سایز میلگرد آشنا کنیم و سپس روش های مرسوم که هر یک دارای دقت متفاوتی در اندازه گیری هستند را به شما معرفی کرده باشیم. امیدواریم این مقاله نیز مورد قبول و مفید بوده باشد.
در مورد این مطلب توصیه میکنیم این مقاله را نیز بخوانید.
