در مورد ویژگی‌های منحصر بفرد ورق آلوزینک موجود در بازار چه اطلاعاتی دارید؟ این ورق ها عموما در چه بخش‌هایی کاربرد دارند؟ رقیب اصلی ورق آلوزینک کدام نوع ورق میباشد؟ مزایا و مشخصات ورق های آلوزینک به چه صورت است؟ تفاوت این ورق ها با پوشش گالوانیزه چیست؟ شاید شما هم تابحال نام این نوع ورق به گوشتان خورده باشد، در این مقاله علاوه بر پاسخ سوالات فوق مهمترین نکات پیرامون ورق آلوزینک و کاربرد آن را بیان خواهیم کرد. پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
تعریف ورق آلوزینک
ورقهای آلوزینک تحت سه نام تجاری Aluzinc، Galvalume و Zincalume در بازار جهانی شناخته میشود. در یک تعریف کلی، ورق آلوزینک به ورق روغنی گفته میشود که در ساختار پوشش آن از دو عنصر روی و آلومینیوم و کمی سیلیکون استفاده شده باشد. پایه ورق بکار رفته به طور معمول برای این نوع ورق‌ها، ورق فولادی کربنی ساده میباشد.
به طور کلی، این ورق نسبت به ورق های گالوانیزه عادی که تنها دارای عنصر روی میباشد، مزایایی از جمله مقاومت بالاتر نسبت به خوردگی و دوام عمر بیشتر را دارند.
ترکیب شیمیایی ورق آلوزینک و تفاوت آن با ورق گالوانیزه
تفاوت اصلی گالوانیزه با گالوالوم در این است که گالوالوم ترکیبی از روی، آلومینیوم و سیلیسیم است در حالی که گالوانیزه ۱۰۰% روی میباشد. ترکیب این سه عنصر در پوشش گالوانوم کمی بیش از ۵۰% آلومینیوم، کمی کمتر از ۵۰% روی، با مقادیر کمی از سیلیسیم است.
به عنوان مثال ترکیب شیمیایی پوشش آلیاژی بر روی سطح ورق Aluzinc تاراز که بزودی وارد بازار میشود، شامل نسبت‌های ترکیبی به صورت ۵۵ درصد آلومینیوم، ۴۳٫۵ درصد روی و ۱٫۵ درصد سیلسیم میباشد.
اثر عنصر سیلیکون بر ترکیب این پوشش به این شکل است که اولا Si میزان چسبندگی فلز و پوشش را افزایش می‌دهد و از طرفی این عنصر از لحاظ متالورژیکی و ساختار پوشش از کنترل بیشتری برخوردار است. همچنین عنصر سیلیکون باعث فرم پذیری بهتر ورق نسبت به پوشش گالوانیزه شده می‌گردد.
ممکن است از خود بپرسید که پوشش گالوالوم بر فلز پایه، بجز فولاد کربنی معمولی بر روی چه آلیاژهای دیگری قابل پوشش دهی است؟ پاسخ این است که علاوه بر امکان پوشش دهی گالوالوم بر روی فولاد کربنی ساده،. مواد دیگری که می‌توانند این پوشش را داشته باشند عبارتند از: چدن، فولاد ضد زنگ فریتی، فولاد ضد زنگ مارتنزیتی، فولادهای کم آلیاژ
آیا ورق های گاولوانوم سمی هستند؟
ورق های آلوزینک / گالوانوم به همان شکلی که خریداری می‌شوند، سمی نیستند اما دقت کنید که این ورق ها در هنگام انجام عملیاتی مانند جوشکاری، برشکاری، سنگ زنی و حتی حرارت با دمای بالا از خود گاز و بخار سمی ساطع می‌کنند.
این عیب در مورد ورق های گالوانیزه نیز وجود دارد و علت آن وجود عنصر روی در ساختار پوشش است. بنابراین، می‌توان در یک مقایسه کلی اینطور اظهار کرد که میزان سمیت ورقهای گالوانیزه نسبت به ورق گالوالوم بیشتر است. پس با وجود این عیب، آیا از ورقهای پوشش دار مثل ورق گالوانیزه در تجهیزات آشپزخانه که با حرارت سرو کار دارد استفاده نمی‌شود؟
واقعیت این است که مدتهاست از سینی‌های گالوانیزه در صنعت پخت و پز و شیرینی پزی مورد استفاده میشود. همچنین سینی‌هایی که در آون توستر و فرگازی در منزل شماست نیز از نوع فولاد گالوانیزه است.
از طرفی کاربرد ورقهای پوشش دار با روی، محدود به سینی‌های آشپزخانه نیست. این ورق‌ها هرجایی از یک خانه که نیاز به مخافظت در برابر خوردگی داشته باشند کاربرد دارند و از حمله آنها می‌توان به لوله بخاری، کابینت‌های آشپزخانه، کانال کولر، سقف و شیروانی منازل نیز اشاره کرد. در این بین، با توجه به میزان نیاز به محافظت در برابر خوردگی بین ورق های گالوانیزه و گالوالوم می‌توان یکی را انتخاب نمود.
برای مقایسه و انتخاب بین ورق گالوالوم و گالوانیزه چه پارامترهایی مهم است؟
یکی از سوالاتی که درباره کاربرد ورقهای پوشش دار مطرح میشود این است که آیا با وجود مسمومیت عنصر “روی” آیا استفاده از ورقهای پوشش داده شده با روی در وسایل آشپزی مجاز است؟
ورق های گالوانیزه و گالوانوم هر دو دارای عنصر روی در ساختار پوشش خود هستند. لذا برای مقایسه باید قیمت ورق گالوانیزه و گالوانوم، میزان دما در حین سرویس دهی و دوام عمر مورد نیاز از ورق را مد نظر قرار داد. به طور کلی استفاده از ورق های پوشش داده شده با فلز روی، در مجاورت با دمای بالای ۱۵۰ درجه سانتی گراد غیرمجاز است و توصیه نمی‌شود. اما مسمویت ذکر شده در مورد پوشش گالوانوم که از درصد کمتری از فلز روی برخوردار است، پایینتر است اما به لحاظ مقایسه قیمت نیز می‌توان گفت که قیمت ورق های گالوانوم بدلیل خواص ضد خوردگی و دوام بالاتر، نسبت به ورق های گالوانیزه بالاتر است.
ظاهر ورق گالوالوم / آلوزینک چگونه است؟ آیا می‌توان آنرا رنگ کرد؟
از نظر زیبایی نیز، گفته میشود که فولادهای گالوالوم شده ظاهری زیباتر از فولادهای گالوانیزه معمولی دارند. آنها در میزان براقیت با یکدیگر متفاوتند. پوشش گالوانوم دارای ظاهری مات و خاکستری است در حالی که پوشش گالوانیزه مانند استیل از براقیت برخوردار است. هر چند هر دو ورق گالوانیزه و گالوالوم در زیباسازی خانه‌های مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما طبق آمار ورقهای گالوالوم از استقبال بیشتری برای زیباسازی برخوردار بوده است.
از طرفی، در صورت تمایل نیز می‌توان با تمام رنگ‌هایی که ورق های گالوانیزه را رنگ می‌کنند، رنگ کرد. لذا حتما دقت شود که سطحی که قرار است رنگ آمیزی شود پیش از رنگ آمیزی عاری از هر گونه آلودگی، چربی، روغن و گرد و غبار باشد.
طول عمر و دوام ورق های آلوزینک نسبت به گالوانیزه چگونه است؟
ورق های آلوزینک به علت برخوردار بودن درصد بالایی از آلومینیوم در پوشش محافظ خود از دوام و عمر بالاتری نسبت به ورق های گالوانیزه برخوردارند. در یک برآورد کلی می‌توان گفت که طول عمر میانیگن ورق های گالوانیزه تا ۱۰ سال است، در حالی که طول عمر مفید ورق های آلوزینک یا همان گالوالوم بین ۱۵ تا ۲۵ سال میباشد.
از طرفی ورق های آلوزینک معمولا در ضخامت‌های نازکتری نسبت به ورق های گالوانیزه تولید می‌شوند و این موضوع باعث میشود که در برابر خراش های سطحی نیز از حساسیت بالاتری برخوردار باشند. لذا مناطق خراشیدگی ممکن است باعث تشدید احتمال زنگ زدگی در آن ناحیه می‌گردد، اما ویژگی انعطاف پذیری بالای این نوع ورق‌ها باعث میشود احتمال تشکیل ترک در آن به حداقل ممکن کاهش یابد.
کاربرد ورق های آلوزینک (گالوالوم) در صنعت و ساختمان سازی
در نگاه اولیه کاربردهای ورق آلوزینک مشابه ورق گالوانیزه میباشد، چرا که در درجه اول پوشش ایجاد برروی آن وظیفه محافظت از فلز پایه آهن در شرایطی است که استعداد خوردگی در آن محیط بیشتر باشد. اما در یک مقایسه دقیقتر ذکر کردیم که فولاد پوشش داده شده با ترکیب گالوالوم از مقاومت به اکسیداسیون بالاتری نسبت به ورق های گالوانیزه برخوردار است.
علاوه بر این، یکی از محبوب ترین کاربردهای فولاد آلوزینک، کاربرد بعنوان روکش فلزی و سقف در فضای باز است. زیرا مقاومت آن در برابر خوردگی در محیط های بیرونی نسبت به فولاد گالوانیزه بیشتر است و هنگام قرار گرفتن در معرض برف، یخ و باران قادر به مقاومت بیشتری در برابر خوردگی است.
چه زمانی نباید از فولاد آلوزینک (گالوالوم) استفاده کرد؟
فولاد گالوالوم شده نباید در محیطهای قلیایی استفاده شود. آلومینیوم موجود در پوشش گالوالوم برای قرار گیری در محیطهای قلیایی(بازی) مناسب نیست، بنابراین در چنین محیط‌هایی ممکن است فولاد گالوانیزه گزینه بهتری باشد.
همچنین ممکن است ورقهای آلوینک در صورت آسیب دیدن عملکرد خوبی نداشته باشند. بعنوان مثال، اگر پانل سقفی شما در معرض خراشیدگی و تورفتگی باشد، در چنین شرایطی استفاده از فولاد گالوانیزه به عنوان پانل سقف مناسب‌تر خواهد بود. حساسیت بالای ورق های آلوزینک به خراشیدگی بعلت نازک بودن پوشش نسبت به ورق گالوانیزه است. بنابراین برای جلوگیری از خراشیدگی، حتی در هنگام نصب بر روی سقف نیز بایستی احتیاط‌های لازم را درنظر بگیرید.
روش تولید و ضخامت ورق های گالوالوم چگونه است؟
ورق گالوالوم با استفاده از فرآیند غوطه وری گرم بر روی ورق فولادی که عموما ورق نورد سرد شده اعمال میشود. بنابراین، یک پوشش آلوزینک (گالولوم) دارای ضخامت‌های مشابه مواد گالوانیزه گرم است. ضخامت فرآیند غوطه‌وری در هر گرم حدود ۱ میلی متر است.
البته ضخامت می‌تواند بسته به مشخصات پوشش قابل تغییر است. اگر ضخامت‌های پوشش یک فولاد گالوانیزه و یک فولاد گالوانیزه مساوی باشد، فولاد گالوالوم بسته به محیط زیست به طور کلی از گالوانیزه دوام بیشتری خواهد داشت. در حال حاضر در ایران شرکت هفت الماس در ضخامت‌های ۰٫۵، ۰٫۶ و ۰٫۷ این نوع ورق‌ها را تولید می‌کند. در کارخانه تولید ورق تاراز چهارمحال و بختیاری نیز تولید این نوع ورق را بزودی خواهد داشت.
بررسی ریز ساختاری و متالورژیکی ورق آلوزینک
– بررسی ریزساختاری
ریز ساختار پوشش گالوالوم دارای ۲ فاز مهم است. فاز اول که در فرایند انجماد زودتر تشکیل میشود، یک فاز دندریتی غنی از آلومینیوم است. فاز دوم که در مراحل بعدی انجمائ تشکیل میشود، در نواحی بین دندریتی ایجاد و فازی غنی از روی میباشد.
بدلیل وجود آلومینیوم در این ساختار، سطح این ورق‌ها دارای گل یا همان اسپنکل ها ریز میباشد که ظاهری زیبا برای این ورق‌ها ایجاد کرده است.
بنابراین در نهایت ریز ساختاری این پوشش شامل فازهای دندریتی غنی از آلومینیوم و فاز بین دندریتی غنی از روی میباشد. در حقیقت این دو فاز برای دستیابی به مقاومت به خوردگی مناسب مورد نیاز است، به همین علت مقاومت در برابر خوردگی پوشش گالوالوم در محیطهای مختلف بیش از گالوانیزه است به طوری که مقاومت به خوردگی اتمسفری ورق گالوالوم حداقل ۲ تا ۴ برابر پوشش گالوانیزه در یک ضخامت یکسان میباشد.
– بررسی مقاومت به خوردگی
از طرفی، این پوشش به دلیل مقدار بالای آلومینیوم می‌تواند دمای سطحی تا ۴۰۰ درجه سانتیگراد را بدون هیچ گونه تغییری در رنگ و تا دمای ۶۵۰ درجه سانتیگراد بدون اکسید شدن زیاد و پوسته پوسته شدن تحمل نماید. به همین دلیل است که در محیطهای با حرارت بالا مانند اگزوز اتومبیل و همچنین محیطهای در معرض حرارت در وسایل خانگی ورق گالوالوم یا همان ورق آلوزینک نسبت به ورق گالوانیزه ارجحیت دارد.
– بررسی دانسیته پوشش گالوالوم
پوشش‌های گالوالوم به علت حضور آلومینیوم دارای دانسیته کمتری نسبت به ورق های گالوانیزه در یک ضخامت یکسان پوشش می‌باشند.
ورق گالوانوم تولیدی شرکت صنایع هفت الماس
شرکت صنایع هفت الماس نخستین تولید کننده خط تولیدِ ورق گالوالوم با ظرفیت ۳۶۰ هزار تن به صورت سالیانه میباشد. لازم بذکر است که این خط تولید از سال ۱۳۹۶ نیز آغاز بکار کرده و کویل‌های ورودی در خط تولید ورق گالوالوم، پس از پاکسازی سطح اعم از چربی زدایی و شستشو وارد کوره‌های آنیل با اتمسفر محافظ میشود.
سپس با عبور ورق پایه از حمام مذاب گالوالوم تشکیل شده از ۵۵ درصد وزنی آلومینیوم، ۴۳ درصد وزنی روی و ۵/۱ درصد وزنی سیلیسیم، لایه نازکی از پوشش گالوالوم بر روی هر دو سطح ورق می‌نشیند.
در پایان نیز به منظور جلوگیری از شوره زدن ورق گالوالوم حین انبار کردن، عملیات کروماته بر روی آن صورت می‌گیرد. پوشش گالوالوم از هر دو ویژگی مقاومت در برابر حرارت و مقاومت در برابر خوردگی منحصر به فرد آلومینیم، و نیز رفتار گالوانیکی و فداشونده روی برخوردار است.
برای مقایسه بیشتر بین دو ورق گالوالوم و گالوانیزه به این لینک مراجعه کنید.
